Leerhonger

Gedurende een lange tijd ervoer ik mentale leegte. Ik stond cognitief noch motivationeel "aan". Dit herinner ik me levendig van de middelbare school periode en de eerste jaren van de universiteit. Vermoedelijk speelde dit ook tijdens de basisschool. Een voorbeeld, ik herinner me dat ik naar de citotoets keek en alleen maar kon denken 'waarom in hemelsnaam moet ik dit weten?'

Dit 'uitstaan' had met meerdere factoren te maken.

Op de basisschool vond ik op mijn beurt wachten behoorlijk ingewikkeld en tegelijkertijd remde ik mijn gedrag heel rap als daar kritiek op kwam. Netjes opdrachten volgen bood een gevoel van sociale acceptatie, maar lang niet voldoende, als in lévendige en verlevendigende uitdaging. Ik had er vooraleer schik in op te gaan in mijn eigen spel, om spelletjes voor anderen te bedenken en reageerde gretig op open opdrachten. Zo stil als ik kon zijn, stak ik als eerste mijn hand omhoog wanneer de meester vroeg wie er een spreekbeurt wilde geven. In een rapport lees ik dat andere kinderen mijn spreekbeurt over AIDS lastig vonden. Ik weet niet meer hoe dat voelde voor mij. Wellicht is het een wollige herinnering geworden, kenmerkend voor cognitief en motivationeel uitstaan. Mogelijk dat ik het vereenvoudigd opgeslagen heb als ‘dit is niet goed, ik doe het niet goed’ - geen vruchtbare bodem voor groeibehoeften.

Aan het einde van de basisschool ervoer ik bovendien een pertinent angstprobleem in reactie op onveilige situaties thuis. Ik voelde aan mijn hele lijf dat ik uitstond. Vechten noch vluchten hadden zin, uitstaan was de beste optie. Alles in mij ging langzaam. Mijn gedachten, mijn spijsvertering, mijn ledematen. Mijn schouders hingen naar beneden en spraken zwijgzaam over verlating en depressie. Achteraf beredeneerd vraag ik me af of dit probleem niet al eerder bestond. School bleek absoluut niet zo fijn als ik geïdealiseerd had en ik zat weken thuis met buikpijn. Later zouden de darmproblemen tot uiting komen in een auto-immuunziekte genaamd Crohn. En bleek de traagheid van mijn spijsvertering aan te sluiten op de verslaving die een eetstoornis heet. Een verslaving die gedurende twaalf jaar een prangende plek in mijn gedachtewereld innam. De kwaliteit van mijn gedachten was ronduit laag. Perserverend, angstig, gesloten.

De precieze en eindeloze links en loops tussen lichaam en geest kan ik niet duiden en zijn zeer complex. En in al deze perioden was er ook regelmatig lol, vormen van sociale verbinding en glimpjes in de toekomst die ik nu prettig leef. Bovendien heb ik van huis uit regelmatig prikkels gehad om creatief aan de slag te gaan. Toch vind ik het een klein wondertje dat ik mijn diploma's gehaald heb, want angst heeft een paralyzerende werking waar de prefrontale cortex buigend ‘U’ tegen zegt. Creatieve prikkels kon ik niet volop omarmen, ik twijfelde chronisch en verstommend aan mezelf. In mijn dagboeken lees ik de gedrevenheid achter het behalen van diploma’s. Gedrevenheid, niet zelden in de vorm van zelfopgelegde dwangmatigheid, gepaard gaande met strikte leerschema’s. De combinatie tussen ‘uitstaan’ en dwangmatige gedachten en gedragingen lijkt wellicht paradoxaal, ik vermoed een logische link in overlevingsmechanismen. Gelukkig kende de gedrevenheid ook de meer genuanceerde overtuiging dat als ik de ervaring van slagen zou opdoen, dit weliswaar zou vertalen naar een stuk zelfvertrouwen in de vreemd aandoende buitenwereld.

Magisch

Aan het einde van mijn bachelorstudies en begin van de master literatuurwetenschap, gebeurde er iets gevoelsmatig magisch. De herontdekking van romans, filosofie, cultuurkritiek en eindeloze nuances rondom grote levensvragen heeft me enorm wakker geschud.

Ik ging weer aan!

Wow, elk woord, elke letter, alle zinnen, de plotwendingen, de reconstructies, de omdenkingen en de neologismen. Wat een genot. Ik absorbeerde de teksten alsof het levensreddend voedsel was. Eindelijk ervoer ik een overtuigende uitnodiging om te exploreren, om te doorvoelen, wroeten, begrijpen, duiden, denken, stellen. Om wat ik geleerd had over de schijnbaar tegengestelde neigingen van de mens in de levenswijsheid van creatieve denkers gespiegeld te zien. Wat een genot! Uuuuuuren lag ik in bed met talloze boeken. Ja, boeken en ik hervonden in elkaar levenslust die ik lang, lang, lang geleden kwijt was geraakt en die ik veilig tussen de lakens op mijn eigen bed ontdekken kon. Ik zou het bijna met een bloos opschrijven! Ik ervoer immersie, een intensiteit die mij precies past, mijn hele ‘zelf’ raakte betrokken bij dit leerproces, ik veranderde van een voornamelijk zoekend en onzeker mens naar een óok assertief en spraakzaam persoon. Of, zoals mijn moeder weleens zegt, ik begon te praten toen ik 21 was.

Omdat mijn cognitieve en emotionele motor weer gebalanceerd begon te draaien, kon ik gaandeweg zien wat er eerder gebeurd was. Of, toch in ieder geval, dat ik destijds en voor een langere periode, cognitief en motivationeel uit stond. Ook in deze kwalitatieve verandering zullen meerdere factoren een rol hebben gespeeld. Zoals urenlang dansen op verhitte dansvloeren en het contact met mijn lichaam wederom doorvoelen alsmede lange gesprekken met mijn ouders, therapie en simpelweg voortleven, leren van grote, maar vooral ook kleine momenten.

Ik dacht regelmatig terug aan het ‘uitstaan’. Dat nooit meer, hoorde ik mezelf denken.

Tegenwoordig mag ik leren gebalanceerd om te gaan met déze overtuiging. Als ik een week geen boek heb gelezen, komen er weleens lichte angstgedachten op. Angsten over de eerdere leegte, het uit-staan, het er-niet-echt-zijn. Nee toch, niet weer die enorme verveling en ontstelling en onvrijheid en broosmakende angsten.

Ik hoop dat ik de heerlijke leerhonger nog lang vervullen mag. En ik wens toch ook dat ik de leegte evengoed op een andere wijze blijf leven, namelijk als een ophelderend niemandsland, een passage richting een nieuw avontuur, een moment van egostilte en een potentieel diepe ontspanning. Nu kan dat, nu dat ik gebalanceerd doorvoel welke activiteiten vervullend zijn, er gepaste bronnen voorhanden zijn en nu dat ik weet hoe angst doorwerkt tot je er ronduit slap, tergend slap van wordt - dat dicht ik zelfs niemand toe.

Lang leve de vervulde leerhonger. Laten we ons onderwijs, hoe we elkaar benaderen en welke bronnen we aanwenden, op een wijze vormgeven die veiligheid biedt en als dat nodig is, veiligheid herstelt. Een wijze die tevens vrijheid faciliteert voor intrinsieke motivaties en creatieve leerprocessen. Net voldoende ‘zijn’ om het ‘worden’ te faciliteren. Geen diploma’s als puntig einddoel, wel een speels proces vol momenten met trots, samenwerking, geslepen gedachten, paradigmaverschuivingen en creatief geploeter.

Echt, dat biedt leven aan Leven.